de bank

het uiteindelijke essay

uiteindelijk heb ik gekozen voor een serie van 8 foto's.
de foto's stralen eenzaamheid uit omdat ze onbeweeglijk al uren naar buiten aan het staren zijn.
een raam tussen de kijker en degene die staart, als een ontastbare werkelijkheid.
niks anders kunnen doen dan wachten........

de bank-foto is een geheel geworden. ook met deze foto wil ik hetzelfde gevoel weergeven. lang moeten wachten. Net als in een wachtkamer bij bv de dokter, wachten tot je aan de beurt bent...... vandaar een lange stoffe bank ipv plastic stoeltjes.

Het visueel essay

Ik wil.....

Ik zoek alleen maar een plek om te kunnen overleven, te kunnen slapen. Rustig mijn ogen te kunnen sluiten, zonder dat ik op moet letten, ongerust in slaap kunnen vallen. Ik wil me veilig voelen, in iemands armen weg kunnen kruipen. Ik wil erbij horen, ik wil geen uitzondering zijn. Ik wil trots zijn, op mezelf, op mijn familie, op mijn plek, op mijn land!

Het asielzoekerscentrum Oisterwijk

Vluchtbed Breda

buitenlanders op de dam in amsterdam, detail uit een schilderij van Johannes Lingelbach, 1656

bezoek

Wat ik nog graag te weten wil komen is wat de dagelijkse bezigheden zijn van asielzoekers hier in Nederland. Wat verschilt dat met onze bezigheden. Ook wil ik graag daarvan een fotoreportage maken. Ik heb een asielzoekerscentrum in Oisterwijk benaderd en as maandag wordt ik gebeld voor een afpraak. Ik kan daar een dag langskomen om met die mensen te praten en hun eventueel te fotograferen. Vandaag heb ik een stichting in Breda benaderd: stichting vluchtbed. Dat is een stichting, opgezet en gerunt door vrijwilligers die asielzoekers helpen in hun procedure voor noodopvang. Dat zijn in totaal 3 huizen waar maximaal 10 mensen wonen.
Op het moment zit daar een vrouw uit Joegoslavie, met 2 kinderen. In een ander huis zitten 3 mannen uit kazachstan, joegoslavie en angola. In het laatste huis zit een afgaanse vrouw met zoon en een chinees meisje, ex ama. Dat was wel grappig want die' begeleider' is bezig met het maken van een foldertje en heeft nog foto's nodig van alle bewoners dus dat kwam erg mooi uit dat ik belde! Daar heb ik maandag 29 mei een afspraak en eventueel kan ik donderdag 1 juni terugkomen als niet alle bewoners thuis zijn op maandag. Goed vooruitzicht dus!

Mijn ervaring

Een aantal weken geleden wist ik nog weinig af van mijn onderwerp.
Je weet dat ze er zijn, maar ik heb eigenlijk helemaal geen contact met een asielzoeker.
Niemand in mijn omgeving is asielzoeker, maar we leven eigenlijk dagelijks om elkaar heen.
Nu je gefocust bent op vluchtelingen of asielzoekers merk je pas hoeveel mensen er hier op zoek zijn naar een eigen plekje en hoe dichtbij dat eigenlijk is.
Na veel informatie te hebben ingewonnen, heb ik 2 interviews afgelegd.
Het eerste interview heeft me echt een ander gevoel gegeven. Niet dat mijn kijk veranderd is op asielzoekers, maar ik schrok van de manier waarop mensen met je omgaan als je dat soort mensen benaderd. Bij het tweede interview had ik dat totaal niet, dat was alleen een beetje raar omdat ik hem niet kende. Bij het eerste interview was dat natuurlijk ook het geval maar de omsatndigheden waren hier wat extremer. Ik was namelijk ook nog nooit in een gevangenis geweest. Bij binnenkomst mocht ik mijn eigen spullen niet mee naar binnen nemen, alleen kleingeld. Zelfs geen pen en papier! Lastig als je een interview af wil leggen. Ik kwam een ruimte binnen waar Suren al aan een tafel zat. Ik mocht, tenminste dat gevoel kreeg ik daar, even snel met hem praten en dan weer snel weg. Maargoed, het gesprek liep stroef, naar mijn idee was deze man de weg een beetje kwijt. Ik zat daar, eigenlijk wou ik heel hard wegrennen, maar toen deze man eindelijk een beetje begon te vertellen was ik toch wel erg onder de indruk wat hun allemaal moeten doormaken, ik kreeg er kippenvel van. En ook van het gevoel dat ik daar binnen kreeg: een omgeving waar ze me weg willen hebben. En dat is nou ook precies wat asielzoekers ervaren hier in Nederland.
2 woorden die ik hierbij koppel qua gevoel is dus kippenvel en cel, misschien dat ik hiermee verder kan.

Interview 2

Het tweede interview is met een jongen uit Angola.
Dit interview is een stuk uitgebreider:

Inleiding

Een asielzoeker…. Wat is dat eigenlijk precies?
Wat verschilt een asielzoeker eigenlijk van mij?

De volgende dag, ik zat in de trein. Tegenover mij zat een donkere jongen die ik zojuist een spaansachtige taal hoorde spreken door de telefoon, ik schatte hem rond 25 jaar. Hij sprak een andere taal, andere huidskleur.. maarja wel toevallig als hij ook echt een asielzoeker is, ….. en hoe spreek je zo iemand aan?
Maargoed alle moed verzamelt, in gesprek geraakt en gevraagd of hij me wilde werken aan een interview voor school. Schuw gaf hij mij zijn emailadres en keek me twijfelend aan. Ik dacht dat wordt helemaal niks, maar ik mailde een datum en de volgende week zat deze jongen bij mij thuis voor een interview!

Het interview

Manuel, zo heet deze jongen, was iets jonger dan ik in eerste instantie dacht.
Hij is geboren op 17-3-1986 in Angola, tijdens de burgeroorlog. Zijn ouders zijn Angolees, hij is in het Portugees opgevoed. Hij is in de stad geboren en als vluchteling naar Nederland gekomen. Hij is katholiek opgevoed, nu jehovagetuige.
Manuel heeft nog een vader, jonger broertje en een jonger zusje. Zijn moeder is overleden toen hij 6 was.
In Angola hadden ze het vrij ruim, ze hadden het goed. Hier in Nederland hebben ze het behoorlijk krap.
Manuel heeft een verblijfsvergunning. Hij heeft een vriendin en een dochtertje van 1 jaar. Met z’n drieën wonen ze in een studentenkamertje in Tilburg.
Hij studeert MBO, iets in de computerbranche en doet zijn laatste jaar nu.
Daarnaast is hij ook werkzaam als productiemedewerker voor 15 uur per week.

Manuel is heel volwassen en verantwoordelijk voor iemand van 20 jaar. Mijn broertje is in hetzelfde jaar geboren en als ik er zo over nadenk klopt zijn leeftijd niet helemaal. Er zijn veel mensen in Afrika die hun leeftijd niet precies weten en als je dan naar Nederland gaat heb je als je jong bent ook meer kans om te mogen blijven.
Hij heeft vanaf zijn dertiende voor zichzelf moeten zorgen, ook dat maakt je ouder. Op het moment moet Manuel het geld verdienen voor zijn dochtertje en vriendin, dat is een hele verantwoording.

Manuel zijn vader werkte vroeger in de politiek en had een eigen schoenenfabriekje opgestart. Toen ze naar Zuid-Afrika vertrokken voor een paar jaar, heeft zijn vader daar bij de ambassade gewerkt, hij had dus een hoge opleiding. Het kapitaalvolume wat ze in die tijd hadden was dus erg hoog.
Manuel is in het Portugees opgevoed, de taal van de kolonisten, in plaats van de plaatselijke taal. Dit wijst erop dat6 hun gezin bij de hogere klasse hoorden. Tegenwoordig staat Manuel op een heel andere plek als immigrant zijnde. Omdat hij weinig nog met zijn vader te maken heeft, is hij financieel niet meer afhankelijk van hem.
Ondanks dat Manuel qua intelligentie een HBO opleiding aan zou kunnen, studeert hij MBO, dankzij de Nederlandse wetgeving. Doordat hij geen ondersteuning krijgt van zijn ouders, werkt hij in een fabriek om geld bij te verdienen.

Zijn leven, zijn gewoontes zijn gevormd door onder andere de opvoeding die hij in Angola gehad heeft. Doordat ze daar andere normen en waarden hanteren dan hier in Nederland, verschillen we veel in denken van elkaar. Zo zie ik Nederland als een vrij land. Je mag veel doen en hebt veel keuzes en kansen. Manuel ziet dat helemaal niet zo. Volgens hem ben je niet vrij met zoveel controle vanuit de regering. Een voorbeeld dat hij gaf is dat als je hier iets wilt worden je een vastgelegd traject moet volgen (basisschool, middelbare school, opleiding tot bv automonteur). In Angola mag je zelf kiezen hoe je het wordt.

Hij vertelde dat het in Angola gebruikelijk is, dat als je bij een vriend komt logeren, dat je naast de slaapplek ook voor een vrouw zorgt voor diegene.
Dat zag hij als iets positiefs. Ik kan me niet voorstellen dat die vrouwen dit ook als positief zullen aangeven. Ook zei hij dat hij liever het huishouden wou doen en voor het kind zou willen zorgen in plaats van werken omdat hem dat veel minder zwaar en vermoeiend lijkt. Naar mijn gevoel denken veel vrouwen hier anders over. Het runnen van een huishouden en de zorg van een kind op je nemen kan heel zwaar zijn.
De man is daar meer waard dan de vrouw.

Ik vroeg hem of hij zich thuis voelde hier in Nederland. Hij gaf mij het antwoord dat hij over het algemeen het gevoel heeft dat hij hier niet hoort.
Het verbaasde mij omdat hij inmiddels al 6 jaar in Nederland woont. Het waren kleine dingen die hem dat gevoel geven. Soms heeft hij problemen met sommige aspecten van de Nederlandse cultuur. Hij vindt het bv niet kunnen dat hier zoveel bejaarden naar een verzorgingstehuis worden gestuurd. In Angola is het heel normaal om hen in huis te nemen.
De grote mond die kinderen hier af en toe tegen hun ouders opzetten kan volgens Manuel ook echt niet. Er is daar een groot respect voor ouderen.


We hebben het ook gehad over zijn leeftijd. Hij is 20 jaar, althans dat denkt de regering. Hij was 13 jaar toen hij van Angola naar Zuid-Afrika ging. Daar heeft hij een paar jaar gewoond. Vervolgens is hij via Duitsland waar hij 9 maanden verbleef, naar Nederland gekomen. Dat is nu 6 jaar geleden. Hij bekende ook al lachend dat hij niet zo goed in rekenen is.
Voor hem betekent leeftijd meer dan voor mij. Manuel gaf aan dat hoe ouder je bent, hoe meer respect en aanzien je verdient. Het zijn ook altijd de ouderen die gelijk hebben. En nou geldt dat hier over het algemeen ook wel, maar in veel mindere mate.


Hij is katholiek opgevoed. Een goede vriend van hem was jehovagetuige en door hem is hij in aanraking gekomen met dat geloof. Jehovagetuige zijn trekt hem aan doordat hun de bijvel echt lezen. Ze doen wat er in de bijbel staat, en ze denken aangezien dat God’s woord is, is dat ook het goede om te doen.
Een paar jaar terug was Manuel veel strenger Jehovagetuige dan dat hij nu. Je mag namelijk geen seks hebben voor het huwelijk, maar hij heeft een dochtertje.
Dat was voor hem een reden om zichzelf niet meer te zien als een strenge Jehovagetuige. Het geloof is wel belangrijk voor hem, hij haalt veel steun en hoop uit de bijeenkomsten. Hij vertelde heel mooi, toen ik hem vroeg waarom het geloof belangrijk voor hem was:
‘Dit kopje’, (in zijn hand), ‘kan je wel als doel hebben, maar dat is te dichtbij. Daar kan je niet naar streven, je hebt het al. Het geloof geeft mij iets om naar te streven, het geeft mij richting’.
Ik ben niet aangesloten bij een geloofsgemeenschap, ik geloof in ieder geval niet in 1 ding en ik kan me ook niet voorstellen dat ik naar de regels van de Bijbel zou kunnen leven, maar ik zou die keuzevrijheid niet willen laten afnemen.
Een groot verschil tussen ons is dus dat hij overweegt of het volgens de Bijbel is toegestaan.
Ook vertelde hij me dat hij vrienden uitkiest op hun gedrag. Zijn vrienden zijn goede mensen en dat is erg belangrijk voor hem want er is een Portugees spreekwoord dat zegt: ‘Zeg me met wie je omgaat en ik zal zeggen wie je bent’.
Volgens hem ziet God dat ook zo en is het daarom belangrijk om goede vrienden te hebben.

Er waren momenten in zijn verhaal waarbij ik me goed kon inleven, op sommige andere momenten minder en soms ook helemaal niet. Ik heb in de afgelopen jaren veel over Afrika gelezen en ik ben zelf een maand in Zuid-Afrika geweest. Ik heb veel gepraat over de verschillen tussen Nederland en Afrika, ook met Manuel.
Daardoor was het iets makkelijker om me in te leven in zijn verhaal.
Een echt beeld over hoe hij zich voelde in de asielzoekerscentra heb ik niet echt gekregen, lastig voor hem om over te praten, moeilijker voor mij om me in te leven.
Waar ik me niet in kon leven was dat hij vertelde dat hij mannen en vrouwen niet gelijk vindt. Volgens hem komt eerst God, dan Jezus, dan de man en tot slot de vrouw. Dat hij dat echt gelooft!!
Zelf, als vrouw zijnde, voel ik me helemaal niet minder waard. Ik geloof dus ook dat mannen en vrouwen gelijk zijn en gelijk behandeld moeten worden. Omdat ik niet echt een neutrale houding had tegenover Manuel besloot ik om het niet langer over de verhouding man-vrouw te hebben. Daarna vertelde hij me uit zichzelf dat als zijn dochter zou vloeken in huis, hij haar zo hard zou slaan dat ze het nooit meer zal doen. Ik schrok van zijn serieuze harde blik in zijn ogen toen hij dat zei, bij iemand die ik zo positief en begripvol vond overkomen. Toen ik erover doorvroeg zei hij: ‘Als ze zo’n taal tegen mij uitslaat, wat zal ze dan wel niet tegen haar leeftijdgenoten zeggen!’.
Ik heb zelf natuurlijk wel eens een opvoedende klap gehad, maar hij is waarschijnlijk opgevoed met de harde hand. Hij is goed terechtgekomen en gaat er waarschijnlijk van uit dat als hij zijn kind op dezelfde manier opvoedt, ze ook goed terecht zal komen.
Ondanks dat hij zich niet thuis voelt in Nederland heeft hij niet het gevoel gediscrimineerd te worden. Hij zei: ‘Natuurlijk wordt ik wel eens nageroepen, maar dat vind ik heel normaal. Dat gebeurde ook in Angola, waar vluchtelingen uit Kongo waren’. Ik vond het mooi dat Manuel hier zo nuchter over dacht en het niet persoonlijk opnam. Hij vertelde wel dat hij bij het solliciteren vaak dacht dat ze toch net op het laatste moment voor iemand anders kozen omdat hij geen echte Nederlander is.

Er waren een paar onzekerheden in het interview die voor problemen zorgden.
Een fijne manier van interviewen is voor mij om de vragen op te maken naar aanleiding van wat diegene vertelt.
Ik had een paar onderwerpen op papier gezet waar ik hem iets over wilde vragen, maar geen concrete vragen.
Al na de eerste paar vragen gaf Manuel aan dat het voor hem makkelijker ging als ik concreet een vraag stelde, ipv kan je omschrijven hoe……..Ik was juist ook benieuwd naar wat voor hem belangrijk was om te benoemen.
Er waren onderwerpen waar hij het liever helemaal niet over had. Wel vertelde hij dat buiten geweerschoten, de avondklok en de vele mensen die met geweren rondliepen, hij weinig heeft gezien van de burgeroorlog.. Hij heeft maar 1 man vermoord zien worden, hij begon uit zichzelf te beschrijven hoe dat ging.
Een ander probleem wat een paar keer terug kwam in het interview was dat hij zei:
Ík denk niet dat je veel aan mij hebt’, waarop ik hem iedere keer moest overtuigen dat ik het heel interessant vond en juist veel aan hem had.
Ik kon hem ook persoonlijke vragen stellen of naar zijn mening vragen.

Het interview ging heel goed, maar toen ik zei dat het afgelopen was, praatten we nog wat verder en dat werd een interessant gesprek.
Omdat het interview voor mijn gevoel was afgelopen ging ik ook wat meer over mezelf vertellen waardoor hij nog opener was. In die tijd heb ik hem ook nog veel vragen gesteld, om het interview wat aan te kunnen vullen.
Toen kwam ik er pas achter dat hij een dochtertje, Stefanie, van 1 jaar heeft. Ook vertelde hij toen dat volgens God eerst de man komt en daarna de vrouw. Toen zag ik ineens een hele andere Manuel dan daarvoor in het interview.
Zijn blik werd harder en ik vond hem iets minder sympathiek.

Wat ik wel grappig vond was dat hij een paar keer ‘blablabla’ zei als hij de rest van het verhaal vanzelfsprekend vond. Ik zag dat altijd als iets typisch Nederlands, wel leuk dat hij dat ook gebruikte.
Iets wat me opviel in dit interview was dat hij een aantal keer ‘jezus’ zei as hij niet op een woord kon komen. Wel opvallend voor iemand die Jehovagetuige is, ‘jezus’is een soort van stopwoordje voor iedereen!

Interview 1

Het eerste interview dat ik heb afgelegd, is met een man uit Azerbeidzjan.Hij heet Suren, zit in Tilburg in de gevangenis, in afwachting van een verblijfvergunning.Een vriendin uit Nijmegen kent die man via een stichting en zo ben ik in contact gekomen met hem. Ik heb niet lang met hem gesproken en ik mocht geen pen en papier mee naar binnen nemen, dus heb ik het later op moeten schrijven.Hieronder volgt het interview:

Suren …….
Hij is een asielzoeker hier in Nederland.Hij is geboren in Azerbeidzjan, een buurland van Armenië.Door de burgeroorlog van ’88 tot ’90 met Armenië werd Rusland meer kapitalistisch en ontstond er een machtsverandering.Toen hij 18 was zijn de Armeniërs bij hem binnengedrongen en hebben alles geruïneerd, zijn gehele familie is vermoord, zijn ouders, zijn vrouw, zijn kind… en hijzelf is ook neergestoken, hij heeft dit overleefd, de rest van zijn familie niet.Hij werd eigenlijk uitgezet naar Armenië maar is naar Rusland gevlucht.Daar heeft hij 10 jaar gewoond, Als ze je pakken met ongeldige papieren beland je in de gevangenis…Elke dag moest hij daar de politie betalen zodat hij niet in een isoleercel terecht kwam.Nu verblijft hij in de W2-gevangenis in Tilburg…. Daar zit hij nu ongeveer 7 maanden. In Nederland mag je max. 16 maanden in de gevangenis verblijven want de staat kost hun per persoon 130 euro per dag….Totdat de rechter beslist dat je weg moet en wordt je gewoon op straat gezet.En dan??? Rusland mag hij niet meer in, hij mag niet naar een ander land in de EU…..Dan krijg je een laise passé, dan mag je voor 1 dag het land uit naar een buurland, maar alleen als je daar vrijwillig voor tekent.Nergens wordt hij erkend, nergens heeft íe rechten.Hij wil nu een medische procedure aan gaan spannen… Het leven hier is voor hem erg moeilijk. Zijn gezondheid is naar de knoppen door de hoeveelheid medicijnen die hem toegereikt wordt en hij heeft geen contacten…Hij is christen en de rest van de gevangenen is vrijwel allemaal moslim..Ten eerste is het een ander geloof en kun je er weinig of niet over praten met anderen en ten tweede hebben de moslims in Armenië zijn familie uitgemoord en ten derde wordt er Arabisch gesproken.Werken kan alleen in de gevangenis, het verdient erg weinig maar het houd je wel bezig.Als je in een gevangenis verblijft mag je 1 uur per dag luchten en 1 uur per dag recreatie, bv sport en op zaterdag krijg je 5 uur recreatie ipv 1.Toch is dit natuurlijk veel te weinig. Hij wordt niet gedwongen om te werken maar het is toch beter om bezig te zijn dan de hele dag op een kamertje zitten. Hij moet prijskaartjes labelen aan de kleding van de C&A.Daar krijgt hij welgeteld 12 euro per week voor, waar hij sigaretten van koopt.De enige met wie hij wel eens spreekt en contact heeft is zijn eigen advocaat die hem waarschijnlijk door de staat is aangewezen.